Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi các bác si Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Và các bác sĩ Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Một số điều nên biết về nước ối
Tìm hiểu về nước ối, vai trò và thành phần của nước ối sẽ giúp mẹ nắm rõ hơn về thai kỳ từ đó có những giải pháp bảo vệ an toàn cho mẹ và bé.
Khi còn nằm trong bụng mẹ thì các em bé sẽ được bao quanh bởi một lớp màng được gọi là túi ối. Bên trong túi ối sẽ có nước ối, đây là môi trường có nhiều chất dinh dưỡng, vô cùng ấm áp và ổn định để thai nhi có thể phát triển và góp phần giúp bảo vệ thai nhi trước những tác nhân có hại. Nước ối đóng vai trò quan trọng như một dung dịch đặc biệt góp phần tạo nên lớp màng lỏng bảo vệ thai nhi từ những ngày đầu tiên thai nhi được hình thành cho đến khi rời khỏi bụng mẹ.
Nước ối là chất lỏng bao bọc bên ngoài thai nhi khi ở trong bụng mẹ
Nước ối bắt đầu xuất hiện từ ngày thứ 12 sau khi thụ tinh và được tạo thành từ 3 nguồn gốc chính: màng ối, thai nhi và máu của người mẹ. Cụ thể như sau:
Thai nhi: Trong thời gian đầu thai kỳ, nước ối được tạo thành có nguồn gốc từ da thai nhi, sau đó từ tuần thứ 20 trở về sau, nguồn gốc quan trọng tạo nên nước ối vẫn là thông qua nước tiểu ở đường tiết niệu, bé bắt đầu bài tiết vào tuần thứ 16 thai kỳ.
Màng ối: Màng ối có vai trò bao phủ bánh nhau dây rốn cũng góp phần tạo nên nước ối.
Máu mẹ: Khoảng thời gian em bé nằm trong bụng mẹ, quá trình trao đổi chất giữa máu mẹ và nước ối thông qua màng ối luôn diễn ra liên tục, đã tạo nên nước ối.
Nước ối là một dung dịch lỏng với hơn 97% là nước, còn lại là muối khoáng và các chất hữu cơ. Trong đó 3% đó bao gồm: các chất điện giải chính Na+, K+ và một số chất khác; các thành phần hữu cơ protein, glucide, lipide,… Tế bào trong nước ối có nhiều loại, thay đổi theo thời gian. Vào khoảng thời gian thai nhi được 16 tuần tuổi, nước ối xuất hiện tế bào da. Ngoài ra, trong nước ối còn có tế bào niêm mạc tróc ra từ niêm mạc của thai nhi, tế bào nhiều nhân, đại thực bào, tế bào không nhân,…
Nước ối được tạo ra như thế nào?
Nước ối được tạo thành từ: thai nhi, màng ối và máu mẹ.
Nước ối được tạo thành từ: thai nhi, màng ối và máu mẹ.
Khi nào nước ối đục cảnh báo nguy hiểm?
Tuy nhiên, còn có một nguyên nhân khiến cho nước ối bị đục đó là do phân xu của bé tiết ra trong môi trường nước ối. Hiện tượng này, cảnh bảo bố mẹ rằng thai nhi đang bị thiếu oxy. Một số trường hợp, phân xu có trong nước ối khiến bé hít phải gây nhiều nguy hiểm. Vì thế bố mẹ cần phải tiến hành kiểm tra, tìm ra nguyên nhân chính xác để có thể chữa trị kịp thời.
Một số trường nước ối đục nguy hiểm cần thăm khám gấp đó là: đục do nhiễm trùng ối, do phân su,…
Mẹ bầu không nên chủ quan nếu phát hiện nước ối đục bất thường
Thai nhi và nước ối có mối quan hệ vô cùng mật thiết với nhau, vì thế các bố mẹ trong bất kỳ trường hợp nào cũng không thể chủ quan trước tình trạng nước ối bị đục bất thường. Một số trường hợp nước ối đục kết hợp tiến hành kiểm tra phát hiện tim thai không bình thường có thể gây nên hiện tượng suy thai, có thể mẹ bầu phải sinh non ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.
Bên cạnh việc thăm khám định kỳ và thực hiện đúng theo chỉ dẫn của các bác sĩ thì các bà mẹ có thể cải thiện tình trạng nước ối đục bằng một số kinh nghiệm sau đây:
Mẹ bầu luôn phải giữ cho tinh thần thoải mái, lạc quan, vui vẻ không nên lo lắng, suy nghĩ quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của bé.
Bổ sung các loại sữa hạt để tăng cường sức khỏe cho mẹ và bé
Có chế độ nghỉ ngơi phối hợp với dinh dưỡng hợp lý, khoa học. Mẹ nên ăn uống đủ chất, tăng cường các vitamin và khoáng chất tốt cho mẹ và bé. Bên cạnh đó đừng quên bổ sung đủ nước. Ngoài ra, mẹ bầu có thể bổ sung thêm nước dừa - loại nước có nhiều khoáng chất (không nên uống vào 3 tháng đầu thai kỳ, nên bổ sung vào các tháng cuối), sữa xay từ các loại hạt.
Tạo thói quen tốt trong khi ngủ: Lúc ngủ, thì sản phụ nên nằm theo hướng nghiêng về bên trái, cần hạn chế các hoạt động phải cúi thấp người hoặc cúi gập người.
Thăm khám tại Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC để kiểm tra tình trạng nước ối đục
Để có thể theo dõi tình trạng nước ối và sức khỏe toàn diện của thai nhi thì mẹ bầu cần thăm khám định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín. MEDLATEC tự hào với đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, cơ sở vật chất và trang thiết bị y tế hiện đại đã trở thành điểm đến quen thuộc khi cần thăm khám của các bà mẹ trong quá trình mang thai.
Nếu bạn đang băn khoăn trong việc tìm kiếm và lựa chọn một bệnh viện có đội ngũ bác sĩ sản khoa giỏi, tận tâm và thân thiện thì hãy đến MEDLATEC của chúng tôi. Mọi thông tin chi tiết bạn có thể ghé qua trang web của chúng tôi hoặc liên hệ qua số hotline: 1900 565656 để được tư vấn miễn phí bạn nhé!
TS. BS Huỳnh Thị Thu ThủyPhó Giám đốc - BV Từ Dũ
Thai nhi 3 tháng tuổi.Ảnh chỉ mang tính chất minh họa.
Thai nhi nằm trong tử cung của người mẹ và được bao bọc xung quanh bởi nước ối. Nước ối là một môi trường giàu chất dinh dưỡng, có khả năng tái tạo và trao đổi, giữ một vai trò quan trọng đối với sự sống còn và phát triển của thai nhi nằm trong bụng mẹ. Nước ối xuất hiện từ ngày thứ 12 sau thụ thai. Nước ối được tạo thành từ ba nguồn gốc: thai nhi, màng ối và máu mẹ.
Sự tái hấp thu nước ối: Được thực hiện chủ yếu qua hệ tiêu hóa thai nhi. Từ tuần thứ 20 thai kỳ, thai nhi bắt đầu nuốt nước ối. Ngòai ra, nước ối còn được tái hấp thu qua da của thai nhi, dây rốn và màng ối.
Như vậy, ngay từ đầu thai kỳ, nước ối đã có chức năng nuôi dưỡng phôi thai. Sau khi lá nhau được thành lập, nước ối giữ phần biến dưỡng nước và các chất khác bảo đảm cho sự sống còn và phát triển của thai. Thai từ 34 tuần trở lên hấp thu từ 300-500ml nước ối mỗi ngày. Lượng nước ối này vào ruột góp phần tạo phân su, vào máu góp phần cân bằng dịch trong cơ thể thai nhi và được lọc một phần tạo thành nước tiểu cho bé.
Nước ối còn có chức năng bảo vệ, che chở cho thai tránh những va chạm, sang chấn, đặc biệt là bảo đảm môi trường vô trùng cho bé trong bọc ối.
Về mặt cơ học, nưốc ối tạo môi trường cho thai phát triển hài hòa và bình chỉnh về ngôi thai trong ống sinh dục của mẹ trong những tháng cuối thai kỳ. Trong lúc chuyển dạ sanh, nước ối tiếp tục bảo vệ thai nhi khỏi những sang chấn của cơn co tử cung và nhiễm khuẩn. Nước ối giúp thành lập đầu ối nong cổ tử cung của mẹ giúp cho sự xóa mở cổ tử cung được thuận lợi hơn.
Sau khi vỡ ối, tính nhờn của nước ối bôi trơn đường sinh dục của mẹ giúp thai nhi dễ được sinh ra hơn.
Như vậy, nước ối là một dịch luân lưu, từ tam cá nguyệt thứ hai, nước ối có nguồn gốc phần lớn do thai nhi bài tiết từ đường tiết niệu và nước ối được hấp thu lại do thai nuốt vào hệ tiêu hóa. Thể tích nước ối thay đổi từ 50ml khi thai nhi được 4-8 tuần tuổi đến 1000ml khi thai được 38 tuần. Sau đó, thể tích nước ối có khuynh hướng giảm dần và còn khỏang 600-800ml vào tuần thứ 40 của thai kỳ hay lúc chuyển dạ sanh.
Về màu sắc: lúc đầu thai kỳ nước ối có màu trắng trong. Thai nhi càng lớn dần thì màu sắc nuớc ối sẽ trắng đục dần do có chứa nhiều chất gây. Thai đủ trưởng thành (từ tuần lễ thứ 38), nước ối sẽ có màu trắng đục gần giống như nước vo gạo.
Qua khảo sát bệnh lý của nước ối, chúng ta có thể đánh giá được tình trạng sức khỏe và một số bệnh lý của thai nhi
Nước ối có thể bất thường về thể tích và bất thường về màu sắc.
Đa ối: Khi thể tích nước ối trên 2000ml: thường gặp trong đa thai và một số bất thường về hệ thần kinh trung ương của thai nhi như não úng thủy, thai vô sọ, thoát vị não màng não, cột sống chẻ đôi…. Đa ối cũng có thể do nguyên nhân bệnh lý của màng ối, của bánh nhau dây rốn, phù nhau thai, thai nhi to, do bệnh lý của mẹ như mẹ bị tiểu đường, .. hơặc vô căn
Ảnh hưởng của đa ối lên sự phát triển và sức khỏe thai nhi: đa ối nếu do nguyên nhân dị tật hay dị dạng thì tiên lượng rất xấu. Đa ối sẽ làm cho bé khá di động trong tử cung nên dễ có dây rốn quấn cổ, ngôi bất thường. Đa ối làm bụng mẹ căng to, mẹ khó thở, dễ cò cơn co tử cung và chuyển dạ sinh non làm tăng tỷ lệ tử vong chui sinh của bé. Khi chuyển dạ sanh, tình trạng đa ối dễ là nguyên nhân của chuyển dạ kéo dài làm bé dễ suy thai, mẹ bị đờ tử cung gây băng huyết sau sanh. Đồng thời, đa ối sẻ dễ bị vỡ ối đột ngột và tai biến của vỡ ối đột ngột là: nhau bong non, sa dây rốn, ngôi bất thừờng và thuyên tắc ối. Những điều này làm đe dọa tín mạng của cả 2 mẹ con.
Thiểu ối hay ít ối, vô ối: Khi thể tích nước ối dưới 200ml: Thường gặp trong bất thường hệ tiết niệu và hệ tiêu hóa thai nhi như hẹp thực quản, không có dạ dày, van niệu đạo sau ở bé nam, bất sản thận…. Thiểu ối còn gặp trong tình trạng mẹ suy dinh dưỡng, thai suy dinh dưỡng, thai quá ngày sanh, vỡ ối non, vỡ ối sớm….
Ảnh hưởng của thiểu ối lên sự phát triển của thai nhi: Thiểu ối nếu xuất hiện sớm vào tam cá nguyệt thứ 2 có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của thai nhi. Nếu không phải do dị tật bẩm sinh thì bé cũng có những hậu quả lớn vì tình trạng thiểu ối kéo dài: trật khớp háng bẩm sinh, xơ cứng các khớp, tay chân khoèo do không cử động tốt được trong buồng tử cung ít nước ối, thiểu sản phổi gây suy hô hấp. Vào tam cá nguyệt thứ ba, nếu thiểu ối thường do bé suy dinh dưỡng và hậu quả cũng lớn: tay chân khoèo, xơ cứng khớp, thiểu sản phổi và điều quan trọng là chèn ép dây rốn, bé dễ bị suy thai và không bình chỉnh được ngôi thai có thể có những ngôi bất thường gây đẻ khó. Nếu vỡ ối gây thiểu ối khi chưa chuyển dạ hoặc khi mới bắt đầu đau bụng sanh sẽ làm nhiễm trùng ối, từ đó làm nhiễm trùng bào thai, nhiễm trùng tử cung… cả mẹ và bé đều nguy hiểm, đều bị ảnh hưởng đến sức khỏe và tín mạng.
Chỉ số ối bình thường từ: 6-12cm: Bất thường: Đa ối khi chỉ số ối: >= 20 cmThiểu ối : chỉ số ối : <= 5cmVô ối: chỏ số ối:< 3cm
Ngoài ra, người ta có thể dùng phương pháp tìm đo khoang ối lớn nhất trong buồng ối qua siêu âm để đánh giá thể tích nước ối: Nếu khoang ối lớn nhất <= 3cm có thể được xem là thiếu ối.
Tuy nhiên, việc siêu âm để đo chỉ số nước ối phải được đánh giá ít nhất 2 lần liên tục cách nhau từ 2-6 giờ để xác định tình trạng thiểu ối hay thừa nước ối. Và thể tích nước ối có thể thay đổi rất nhanh sau 12 giờ cũng như màu sắc nước ối có thể thay đổi tích tắc trong vòng 30phút đến 2 giờ.
Màu sắc nước ối được nhìn thấy qua soi ối với những trường hợp cổ tử cung mở lớn hơn 1cm hoặc chọc hút bước ối qua thành bụng. Khi bấm ối hoặc vỡ ối tự nhiên thì có thể nhìn màu sắc nước ối một cách chính xác và rõ ràng.
Tóm lại: mặc dù là nước ối, nhưng đối với thai kỳ, nước ối đóng vai trò quan trọng ngang bằng với lá nhau, dây rốn, tử cung trong vai trò nuôi dưỡng và bảo vệ thai nhi. Dựa vào khảo sát thể tích, tỷ trọng và màu sắc nước ối người ta có thể dự báo cũng như tiên đoán được sức khỏe và tình trạng phát triển của bé đang còn nằm trong bụng mẹ.
